Als kind onterft? Zo werkt een beroep op de legitieme portie
In Nederland kan iedereen zelf bepalen naar wie zijn of haar vermogen gaat bij overlijden. Een ouder kan in een testament laten vastleggen dat een kind wordt onterfd. Hierdoor verkrijgt het kind geen erfdeel uit de nalatenschap. Wel is het voor een kind mogelijk om een beroep te doen op zijn of haar legitieme portie.
Beroep doen op legitieme portie
Een beroep op de legitieme portie moet worden gedaan binnen vijf jaar na het overlijden. Het onterfde kind moet de erfgenamen, executeur, vereffenaar of notaris schriftelijk mededelen dat hij of zij aanspraak maakt op de legitieme portie. Het onterfde kind heeft vervolgens recht op inzage in en afschrift van alle financiële informatie die nodig is om de hoogte van zijn of haar aanspraak te bepalen. Het verschaffen van de juiste informatie blijkt in de praktijk een bron van geschillen. Het onterfde kind wil zo veel mogelijk informatie en de erfgenamen staan daar niet altijd om te springen. Voorts is niet altijd bekend welke bescheiden er precies moeten worden verstrekt of ontstaan er meningsverschillen over de waardering van de verschillende bestanddelen die deel uitmaken van de nalatenschap.
Berekening legitieme portie
De omvang van de legitieme portie bedraagt ongeveer de helft van het wettelijk erfdeel dat een kind zou hebben ontvangen als erfgenaam. Op deze hoofdregel bestaan een aantal uitzonderingen. Zo mogen voor de berekening van de legitieme portie bepaalde giften, die door de overledene zijn gedaan, worden opgeteld bij de eigenlijke nalatenschap. Op die manier wordt voorkomen dat de nalatenschap tijdens het leven van een ouder wordt verminderd door giften aan de andere kinderen. Het onterfde kind wordt hierin beschermd. Het totaal van de waarde van de nalatenschap vermeerderd met de in aanmerking te nemen giften en verminderd met de schulden wordt de legitimaire massa genoemd.
Ter illustratie: een man laat een echtgenote en drie kinderen na. Eén van de kinderen had al jaren geen contact meer met zijn ouders en is door vader onterfd. Zonder onterving zou het kind recht hebben op 1/4e deel van de nalatenschap. Op de dag van overlijden heeft vader een bedrag van € 6.000 euro op zijn bankrekening. Daarnaast bezit hij de helft van de geheel afbetaalde woning, te weten een bedrag van € 150.000,–. Tijdens zijn leven heeft hij een bedrag ter hoogte van € 44.000,– euro aan de andere twee kinderen geschonken. De legitimaire massa is in totaal 200.000 euro. Het breukdeel waarmee wordt gerekend is de helft van het normale breukdeel ofwel 1/8e deel. Het onterfde kind heeft derhalve een aanspraak van € 25.000,–.
Om het bovengenoemde voorbeeld eenvoudig te houden zijn schulden en kosten van de nalatenschap niet meegenomen. Bepaalde schulden en kosten dienen echter wel te worden meegenomen in een berekening van de legitieme portie. Uiteindelijk resteert er een aanspraak. Let wel, het onterfde kind heeft op grond van zijn legitieme portie slechts recht op een geldvordering. Het schilderij van grootmoeder of een fotoalbum met familiefoto’s kunnen niet worden opgeëist door het onterfde kind.
Opeisbaarheid
De legitieme portie is niet altijd gelijk opeisbaar. Indien de eerste van met elkaar gehuwde ouders overlijdt en er nog een zogenaamde langstlevende is, geldt de hoofdregel dat de legitieme portie pas 6 maanden na het overlijden van de eerste ouder opeisbaar is. In een testament kan worden vastgelegd dat de opeisbaarheid nog verder wordt uitgesteld, bijvoorbeeld pas bij het overlijden van de tweede ouder. In dat geval doet een onterft kind er verstandig aan de omvang van zijn legitieme portie te laten vastleggen in een notariële akte. Zo is bij het overlijden van de tweede ouder duidelijk op welk bedrag het onterfde kind nog recht heeft.
In de praktijk spelen er bij een onterving en een beroep op de legitieme portie veel emoties mee. Niet alleen aan de kant van het onterfde kind, maar bijvoorbeeld ook bij de langstlevende ouder of de (overige) erfgenamen. Voorts is het berekenen van de legitieme portie veelal complex. Bent u onterft en wilt u een beroep op uw legitieme portie doen of bent u erfgenaam en doet een afstammeling een beroep op zijn legitieme portie? Neem dan gerust contact op met ons kantoor. Erfrechtadvocaat mr. L.C. Fuijkschot voorziet u graag van advies. Zij is te bereiken onder nummer 072 – 511 40 32 (keuzeoptie 6) of per e-mail: fuijkschot@ckh-advocaten.nl.
