Waarom elke ondernemer een juridische bouwkundige keuring moet laten doen

Bij een bedrijfsovername denken veel ondernemers onmiddellijk aan de koopprijs, de onderhandelingen, de deal. Maar wie zich echt goed wil voorbereiden – en teleurstellingen of juridische problemen wil voorkomen – kan niet om één cruciaal proces heen: due diligence (afgekort: DD). Toch merken wij in de praktijk dat deze stap nog vaak wordt onderschat of zelfs overgeslagen. Zonde en risicovol.

Wat is due diligence eigenlijk?

Due diligence is het onderzoek dat de koper (of diens adviseurs) uitvoert naar het over te nemen bedrijf. Dat kan gaan over financiële zaken, commerciële afspraken, juridische verplichtingen, belastingen, personeel en nog veel meer. In juridische termen: het is het proces waarin de koper onderzoekt wat hij precies koopt en wat de risico’s zijn.

Je kunt due diligence het beste vergelijken met een bouwkundige keuring van een huis. Je ziet aan de buitenkant misschien een prachtig pand, maar pas bij nader onderzoek blijkt of het dak lekt, de fundering rot is of de elektra onveilig. Zo werkt het bij bedrijven ook: een mooie jaarrekening zegt weinig over verborgen claims, conflicten, eigendomsrechten of fiscale risico’s.

Waarom is due diligence zo belangrijk?

In overnameland geldt één harde realiteit: je koopt wat je ziet en wat je niét ziet, kan je duur komen te staan. De meeste koopovereenkomsten kennen tegenwoordig uitgebreide bepalingen over garanties, vrijwaringen en aansprakelijkheid, maar die bieden lang niet altijd volledige bescherming. Zeker niet als blijkt dat je bepaalde risico’s zélf over het hoofd hebt gezien, terwijl je deze bij goed onderzoek had kunnen ontdekken.

Een paar voorbeelden uit onze praktijk:

• Een koper die na de overname geconfronteerd werd met een slepende arbeidsgeschillenprocedure die verzwegen was, maar die wel in het personeelsdossier stond.
• Een ondernemer die dacht de exclusieve rechten op een merk te kopen, terwijl de registratie op naam van een derde stond.
• Een strategische overname waarbij pas ná closing (levering van de aandelen) bleek dat de belangrijkste klant al maanden op het punt stond over te stappen naar een concurrent.

Welke aspecten vallen onder due diligence?

Hoewel elk due diligence-onderzoek maatwerk is, zien wij in de praktijk grofweg de volgende aandachtsgebieden terugkomen:

1. Juridisch

Denk aan eigendom van aandelen of activa, lopende contracten, rechtszaken, vergunningen, IP-rechten, arbeidscontracten, compliance-issues, etc.

2. Financieel

Kloppen de cijfers? Zijn er onzichtbare schulden, bijzondere boekhoudkundige posten of fiscale risico’s?

3. Commercieel

Hoe afhankelijk is het bedrijf van enkele grote klanten? Zijn er langlopende verplichtingen of exclusieve distributieovereenkomsten?

4. Fiscaal

Zijn er openstaande belastingclaims? Zijn fiscale eenheden goed ingericht? Hoe zit het met transfer pricing en verrekenbare verliezen?

5. HR en pensioenen

Wat zijn de personeelslasten, ziekteverzuimrisico’s en collectieve regelingen? Zijn er pensioenverplichtingen die nog niet geactiveerd zijn?

Wat levert een goede DD op?

Een due diligence is geen checklist die je alleen uitvoert om vinkjes te zetten. Het is een strategisch instrument. Het helpt je niet alleen risico’s te identificeren, maar ook om de koopprijs te onderbouwen, garanties af te dwingen of om zelfs van de koop af te zien als blijkt dat de risico’s te groot zijn. Bovendien kan DD tijdens de onderhandelingen dienen als onderhandelingsmateriaal: elk ontdekt risico is een aanleiding voor prijsaanpassing, extra zekerheden of nadere afspraken.

En wat als je géén due diligence doet?

Dan koop je in het donker. En als het misgaat, is de schade meestal groter dan de kosten van een DD-traject. Juridisch gezien sta je ook zwakker: “je had het kunnen weten” is een veelgehoorde reactie van rechters als een koper nalaat onderzoek te doen en later klaagt over verborgen gebreken.

Onze boodschap aan ondernemers

Wij begeleiden al jaren bedrijfsovernames, voor kopers én verkopers. En telkens weer blijkt hoe essentieel het is om grondig onderzoek te doen voordat je tekent. Due diligence is geen formaliteit. Het is de fundering onder je overname.

Dus zie het als wat het is: een bouwkundige keuring van het bedrijf dat je graag wilt kopen. Niet altijd spannend, soms tijdrovend, maar absoluut onmisbaar.

Wil je eens sparren over een mogelijke overname of weten hoe een DD-traject eruitziet in jouw situatie? Neem gerust contact met ons op. We denken graag met je mee vanuit onze expertise in onder meer ondernemingsrecht, arbeidsrecht en intellectueel eigendomsrecht. Je kunt ons bereiken via info@ckh-advocaten.nl of bellen naar 088 011 7777.