‘Exposing’ op Telegram: een aanhoudend probleem

Journalisten van de NOS doken een week in de wereld van ‘exposing’ op Telegram en brachten eind december 2017 een zorgwekkende ontwikkeling aan het licht. Bij ‘exposing’ van jonge vrouwen worden hun (naakt)foto’s, adresgegevens en/of socialmediaprofielen gedeeld op Telegram. Telegram is een alternatief op WhatsApp, maar veel anoniemer, omdat de gebruiker met een bijnaam (dus anoniem) de groepen in kan. De Telegram ‘exposegroepen’ hebben slechts één doel: zo veel mogelijk jonge vrouwen beschadigen.

Het ‘exposen’ van jonge vrouwen in groepen op Telegram is een hardnekkig probleem dat geen einde lijkt te hebben. Zo wordt ons nog vaak de vraag gesteld wat tegen ‘exposing’ te doen valt. In deze blog bespreken wij hoe ‘exposing’ op Telegram tot een halt kan worden geroepen.

Belang van privacy

Iemand die ten prooi is gevallen aan ‘exposing’ op Telegram heeft in de eerste plaats het recht op een privéleven en eer en goede naam, ook wel het privacy belang genoemd.

In eerdere blogs hebben wij al uitgebreid geschreven over het privacybelang: filmen in het openbaar en (on)rechtmatige publicaties. Wat die onderwerpen gemeen hebben met ‘exposing’ op Telegram, is de weging tussen twee grondrechten. Aan de ene kant bestaat namelijk het recht op privacy. Aan de andere kant bestaat de ‘vrijheid van informatiegaring’, beter bekend als de vrijheid van meningsuiting. Welk grondrecht zwaarder weegt, hangt af van de omstandigheden van het geval.

Zo verleent de Nederlandse rechter nagenoeg altijd bescherming tegen ongewenste publicaties van seksueel getint (althans bloot) foto- en/of videomateriaal. Wij brengen als voorbeeld de zaak Patricia Paay tegen GeenStijl in herinnering.[1] Het ging in die zaak om het privéfilmpje van Patricia Paay, dat via WhatsApp, verschillende websites en Twitter wereldkundig is gemaakt en door GeenStijl werd embed.

Ook in de zaak van Patricia Paay heeft de rechter de afweging gemaakt tussen de vrijheid van meningsuiting van GeenStijl en het recht op een privéleven en eer en goede naam van Patricia Paay. De rechtbank maakte uiteindelijk bij de belangenafweging korte metten met de vrijheid van meningsuiting van GeenStijl en oordeelde in het belang van Patricia Paay.

Inbreuk op auteursrecht

Slachtoffers van ‘exposing’ op Telegram zullen in veel gevallen ook degene zijn die de foto’s en/of video’s hebben gemaakt. In dit geval zal het auteursrecht ook uitkomst kunnen bieden.

Het auteursrecht beschermt werken van letterkunde, wetenschap en kunst. Foto’s en video’s worden uitdrukkelijk genoemd in artikel 10 van de Auteurswet. Het slachtoffer van ‘exposing’, dat vaak ook de maker is van het foto- en/of videomateriaal, heeft het alleenrecht om dat werk openbaar te maken en/of te verveelvoudigen. Dat wil zeggen, alleen het slachtoffer heeft het recht om het foto- en/of videomateriaal te publiceren (bijvoorbeeld online te delen) of daar kopieën van te maken.

De verspreider die zonder toestemming foto- en/of videomateriaal van het slachtoffer deelt op Telegram, maakt daarnaast dus ook vaak inbreuk op het auteursrecht van het slachtoffer.

Verspreiders van ‘exposing’ op Telegram aanpakken

Nu enkele mogelijkheden zijn besproken om ‘exposing’ aan te pakken, blijft de vraag over: wie zijn de (kwaadwillige) verspreiders van gevoelige content? De identiteit van de verspreiders is in veel gevallen onbekend, zodat het uitoefenen van het privacy- en/of het auteursrecht wordt bemoeilijkt.

Het slachtoffer van ‘exposing’ zal allereerst aangifte moeten doen. De kans is namelijk groot dat de politie niet op de hoogte is van ‘exposing’ op Telegram. Om dit probleem te doorbreken, is het belangrijk dat de politie op de hoogte wordt gebracht van ‘exposing’ op Telegram.

Daarnaast kun je zelf nog wat doen om de identiteit van een kwaadwillige verspreider te achterhalen. Als gevoelige content wordt verspreid op social media, zal het slachtoffer eerst het social media platform in rechte moeten betrekken om te achterhalen wie verantwoordelijk is voor de verspreiding van het betreffende foto- en/of videomateriaal. Wordt bijvoorbeeld gevoelige content op Facebook gepubliceerd, dan zal Facebook niet vrijwillig de gegevens verstrekken. Facebook zal dan door de rechter moeten worden bevolen om kenbaar te maken wat de identiteit is van de verspreider.[2] Ook indien gevoelige content is verspreid door een kwaadwillige op Telegram, zal ook Telegram in rechte moeten worden betrokken om meer informatie over de identiteit van de verspreider te verkrijgen.

Advocaat privacy

Ben jij in een expose groep terechtgekomen? Wens je hiertegen op te treden? Neem dan contact op met een van onze privacy advocaten, onder wie de heer mr. S.R. van der Boom, bereikbaar via 072 – 511 40 32 (keuzeoptie 2) of per e-mail: vanderboom@ckh-advocaten.nl.

[1] Rb. Amsterdam 25 juli 2018, ECLI:NL:RBAMS:2018:5130.

[2] Zie bijvoorbeeld Rb. Gelderland 3 oktober 2016, ECLI:NL:RBGEL:2016:5230.